In het eerste hoofdstuk De Noord situatie voor 1850.kwamen al een aantal namen van bekende boerderijen voorbij zoals Rozenhout, Leliehof en Torenburg. De namen zien we ook terug in straatnamen en plein in ons dorp.
Het zijn niet de oudste gebouwen die in de polder Heerhugowaard gebouwd zijn. Het oudste huis (voormalig herberg en fouragehandel) van de polder Heerhugowaard staat op het eind van het Verlaat. Op het hoogste stuk van de polder Heerhugowaard.
De boerderij middenweg 587 (de verbrande boerderij die nu éfkes Aars heet) komt al voor op kaarten van het jaar 1680. De overlevering zegt dat dit de 2e boerderij die gebouwd is in de polder Heerhugowaard. De eerste bewoner (waarschijnlijk luisterend naar de naam Jan Groot) was een boswachter. Dat is ook niet zo gek omdat achter de boerderij indertijd het Plaetmanbos was. Aan de overkant lag het grote Gelderbos deze liep door tot het verlengde van de Schapenweg. Het Haffelaersbos lag zuidelijker en daar is de Hasselaarsweg naar vernoemd.
Een klein werkmanhuisje was dicht gelegen tegen en behorende tot de boerderij middenweg 587.
Paardenbos
De naam Paardenbos is afkomstig van een eiland dat zo werd genoemd voor de inpoldering. Ook de boerenplaats Sappewerf (fam.Overtoom Donkereweg) en het eiland Nessewerf (ter hoogte waar Pietje Peper woonde halverwege de Harlingerstraat) waren drie eilandjes in de Grote Waerd voordat de polder werd droog gelegd in 1629. Vermoedelijk waren dit overblijfselen van vroegere erven van boerenwoningen, voordat Heerhugowaard een groot meer was geworden. Omdat door de bewoning ter plaatse het veendek was verdicht en met een ophogingslaag was afgedekt, hielden ze stand tegen het water. De eilandjes werden ook als werf aangeduid zoals Sappewerf en Nessewerf (werf=erf, bewoond, hoger gelegen land). Paardenbos lag er precies tussenin. Deze werflanden moeten eens een aangesloten landstrook gevormd hebben en door een overstroming oostelijk van deze werflanden van Veenhuizen zijn losgeraakt.
Vrij van waterschap belasting
Na de inpoldering zijn deze eilandjes als druipland (oud, verhoogd land) binnen Heerhugowaard ingepolderd. Deze strook land heeft een ander structuur en is nog steeds het vruchtbaarste land van de Waard. Iedereen moest na de inpoldering polderlasten betalen. Over het land dat al boven het water lag hoefde geen polderlasten betaald te worden. De bewoners van deze boerderijen hebben tot 1980 geen polderlasten hoeven te betalen.
Op kaarten uit die tijd zie je duidelijk een serie eilandjes op een rij. Vermoedelijk waren dit In 1875 is de boerderij Paardenbos gebouwd en sinds 1916 boerde daar de familie Oudeman. In het jaar 2012 is de familie Jurgen & Sheila Borst in de boerderij komen wonen.
In 1952 werd de stolp grondig verbouwd De woonzijde was oorspronkelijk gericht op de Veenhuizerweg en is nu naar de Middenweg gericht. De boerderij is als het ware omgekeerd omdat de Middenweg, na de bouw van de kerk een centralere ligging kreeg dan de Veenhuizerweg. De mensen van de Veenhuizerweg hebben zich lange tijd achtergesteld gevoeld.
Hier staan nu de woningen van De Zicht.
Het was de boerderij van Klaas de Wit waar later ook zijn zoon Gert en vrouw Stien Kager aan de zijkant van de boerderij hebben ingewoond. Zij zijn in 1956 geëmigreerd naar de Hollandse kolonie Holambra Brazilië. Later toen vader Klaas verhuisde is de jongste zoon Vok de Wit met zijn vrouw Afra Plak in de boerderij komen wonen. Daar zijn Frits, Charel, Silvia en Dolf geboren. Zij hebben daar 12 jaar gewoond toen ze naar het nieuwe Alton 1 gebied zijn verhuisd waar een kassenbedrijf werd opgestart samen met Nic de Wit. Ik herinner me nog dat je met kool schoffelen van achter de boerderij aan de Middenweg tot aan de grote Spoor Put liep. Nu staan er de huizen van de Zicht, de sportvelden, kassen, Altonstraat en weer kassen tot aan de grote Put. Rechtsboven op de foto is nog een stukje te zien van de boerderij Leliehof van Jan & Nel van Schagen. En dan tot aan de Hasselaarsweg tuinbouwgrond. Schuin voor de boerderij was een werkmanhuisje van de boerderij Leliehof. Nu wonen daar al jaren in het geheel verbouwde huis Jos & Toos Mooij. De middenwegsloot is al gedempt. Slechts een paard en wagen rijdt er op de middenweg. Zal het Gertje Tamis zijn die Petroleum rond vent ? Gertje (want hij was een klein mannetje) Tamis zijn bijnaam was Gertje Brrr. Veel mensen hebben een bijnaam maar vaak is het gissen hoe ze daar aankomen. Verrassend ook. Gertje Brrr. heeft een tijd lang Russische paarden gehad en als die moesten stoppen, riep je brrr, anders reageerden ze niet!
Reacties van lezers.
Een reactie op DE NOORD van Toen tot Nu. Hoofdstuk 4: De boerderij
“De polder Heerhugowaard was uitgestrekt en bestond uit drie dorpen: De Noord, ’t Kruis en ’t Zuid. Tot 60 jaar geleden telde de gemeente Heerhugowaard minder de 5.000 inwoners en was hoofdzakelijk agrarisch.” (50 jaar terug was er al de eerste Hoogoven nieuwbouw.)
Vraag: Heette ’t Zuid vroeger echt ’t Zuid Was het een dorp?
Antwoord: De gemeente Heerhugowaard bestond uit drie dorpen : ’t Kruis; De Noord en ’t Zuid.
Daarom zeggen we hier nog steeds ’t Zuid. Eigenlijk een hele goeie vraag want niemand van jouw leeftijd weet wat de oorsprong is waarom wij hier ’t Zuid zeggen.
Dat we altijd een beetje strijd met ’t Zuid hebben is ook van generatie op generatie gegaan.
In onze ogen kreeg ’t Zuid alles. Die had daar de burgemeester zitten (dus dicht bij het vuur) en ook de dokter midden in het dorp. En ze hadden daar tuinders ‘die een beetje snot in de neus hadden’(vonden wij.) Het Zuid en De Noord waren hoofdzakelijk tuinbouwers. In ’t Kruis was het meer veeteelt net zoals in Veenhuizen.
Heerhugowaard kent drie parochies. Elk dorp zijn eigen parochie.
De parochie H. Dionysius ‘t Zuid, parochie H. Familie in ’t Kruis en de parochie H. Hart van Jezus in De Noord. Er was altijd wel samenwerking op vlakken met de parochie van ’t Kruis maar niet of nauwelijks met de Dionysius parochie uit ‘t Zuid. Met de jeugd zesdaagse – nu vierdaagse (kwamen de jonge pubers uit ’t Kruis naar De Noord), de werkbladen van ons vormselproject brachten wij ook naar ’t Kruis. Een periode was het pastoraat in handen van paters Franciscanen voor alle drie parochies in Heerhugowaard. Toen zijn er samen weleens cursussen gegeven voor parochianen in het parochiecentrum van de H. Dionysius.
Wanneer elftallen van KSV tegen Hugo Boys moesten voetballen gebeurde dit altijd in goede harmonie. Heel gek dat als we tegen SVW moesten spelen was de sfeer vaak wat grimmiger.
Absoluut nonsens natuurlijk maar dat gevoel hadden we en ze hadden wel scheidrechters van die echte thuisfluiters. Die hadden wij bij Hugo Boys vanzelf niet……..
Met de fusiegolven is onze katholieke basisschool samen gegaan met de katholieke basisscholen van Langedijk. Niet met de katholieke basisschool stichting van Heerhugowaard. Wij hebben, toen samenwerken noodzakelijk was bij gebrek aan priesters, ook lange tijd samengewerkt met de grote parochie Sint Jan de Doper Langedijk. We deelden toen pastoor Schafraad. De gebedsvieringengroep werkte toen goed samen met Langedijk maar op bestuurlijk niveau waren er toch verschil van inzichten.
Later zijn we gaan samenwerken met de parochies in de Vijfhoek. De vijfhoek bestaat uit ‘dorpse’ parochies en daar valt goed mee samen te werken.
Op bezoek aan de huisarts.
Als wij naar de dokter wilden moesten we altijd met de fiets eerst heel vroeg in de ochtend naar ‘t Zuid een nummertje halen bij de vrouw van dokter Twisk. Dit ging op volgorde. Een tijdafspraak bestond niet. Met het nummertje ging je weer op de fiets terug om vervolgens ongeveer op het tijdstip dat je aan de beurt was weer heen te gaan op de fiets in weer en wind om op het spreekuur te komen.
Je moest dus een nummertje halen en je gokte wanneer je ongeveer aan de beurt zou kunnen zijn. Natuurlijk ging je ruim op tijd erheen. Maar het kon ook gebeuren dat de dokter weggeroepen werd voor een ongeluk of een ernstige zieke. Je moest dan afwachten wanneer hij terugkwam en of je die dag nog wel geholpen kon worden. Anders begon dit hele proces de volgende dag weer opnieuw. Als de dokter een medicijn had voorgeschreven, dan kon je dat na 18.00 uur ophalen. Mevrouw Twisk verzorgde dat. Er was buiten een medicijnkastje en tussen alle pilletjes, drankjes en poedertjes moest je dan jouw naam zoeken en kon je dat zo meenemen. Het woord privacy bestond toen nog niet…..
Op vrijdagmorgen hield dokter Twisk spreekuur op het consultatiebureau in De Noord. Dan werd er geen nummertje getrokken maar kon je komen en was je aan de beurt op volgorde van binnenkomst. Het consultatiebureau zat aan het Dorpshuis vast en is bij de laatste verbouwing gesloopt. Zuster van Buuren die boven het Consultatiebureau woonde en wijkverpleegkundige was deed ‘s morgens vroeg de deur open. Haar auto, een eendje, stond binnen geparkeerd en daar liep je langs om via een deur in het consultatiebureau binnen te lopen waar dokter Twisk spreekuur hield. Het consultatiebureau* was ook wekelijks open voor alle Noordenders baby’s en peuters tot 4 jaar. Goed dat dit in De Noord was.
We kenden hier grote gezinnen en het was ondoenlijk geweest voor de moeder om ook nog een hele reis te moeten ondernemen om met een baby naar een consultatiebureau te gaan in een ander dorp. De meeste gezinnen hadden geen auto en vader had zijn werk.
*Een consultatiebureau verzorgt medische basiszorg en preventie bij alle kinderen van 0 tot 4 jaar. Het is een gratis instelling die adviserend werkt vanuit de eerste lijn (zonder voorafgaande verwijzing) en openstaat voor alle kinderen vanaf de geboorte. De consultatie wordt uitgevoerd door een arts en een verpleegkundige, ondersteund door een assistente. Een van de taken is het vaccineren van baby’s en peuters/kleuters tegen onder andere difterie, kinkhoest, tetanus, polio, Haemophilus influenzae en pneumokokken. Verder algemene controle van bijvoorbeeld heupen, indalen van testikels, ogen (scheelzien) en groei (lengte en gewicht). Daarnaast wordt de ontwikkeling (kruipen, zitten, staan en lopen) gevolgd onder andere via het Van Wiechenschema. De wijkverpleegkundige bespreekt daarnaast zaken als (borst)voeding en opvoeding.
